«ترابری» یا حملونقل زمینی جابجایی یا انتقال انسان، حیوان یا کالا، از مکانی به مکان دیگر است. بنابراین «ترابری بینالمللی زمینی» فرآیند حمل زمینی یک کالا از کشوری به کشور دیگر است.
واژهٔ «ترابری» از پیشوند پارسی ترا- به معنی فراسو و آنسو، و واژهٔ بری از فعل بردن ساختهشده است. پیشوند ترا- از پیشوندهای کهن زبان پارسی است که در پارسی باستان نیز همینگونه کاربرد را داشته است و هممعنی و همریشه با Trans در انگلیسی است. ترابری از دید واژگانی به معنی بردن به آنسوی دیگر است.
ترابری زمینی قدیمیترین روش جابجایی محموله تلقی میشود. راههای زمینی به مسیری گفته میشود که معمولاً هموار هستند و سطح روی آنها یا به جهت تردد زیاد و یا با توجه به دستاوردهای جدید تکنیکی با لایههای صافی پوشیده شده تا عبور از روی آن آسانتر، سریعتر و درعینحال نزدیکتر به مقصد موردنظر انجام شود. درگذشته راههای زمینی مناسب عبور انسان و چهارپایان بودند که با ورود خودرو بهعنوان وسیله حملونقل، راههای زمینی برای تردد آن تغییرات فراوانی کردهاند.
به شکل کلی حملونقل زمینی در دنیای امروز به دو شیوه «حملونقل جادهای» و «حملونقل ریلی» صورت میپذیرد. راههای زمینی با توجه به مشخصاتی مانند عرض، نوع پوشش، محدوده شیب، محدوده شعاع گردش و … به انواع مختلف ازجمله خیابان، بلوار، بزرگراه، آزادراه، و جاده تقسیم میشود. برخی تاریخچه حملونقل زمینی مدرن را به سال ۱۸۹۶ نسبت میدهند که اولین کامیون توسط شرکت آلمانی دایملر ساخته شد.
راه شاهی که بهفرمان داریوش بزرگ هخامنشی ساخته شد نخستین شاهراه شناختهشدهٔ ایران و نخستین شاهراه بینالمللی جهان است. این شاهراه تخت جمشید را به سارد متصل میکرده و از پاسارگاد، شوش و دیگر شهرهای شاهنشاهی گذر میکرده است. راه شاهی ۲۶۹۹ کیلومتر (۱۶۷۷ مایل) درازا داشت و حدوداً هر ۲۴ کیلومتر دارای یک توقفگاه بود که ۱۱۱ ایستگاه میشد.
از مهمترین مزایایی را که میتوان برای حملونقل بینالمللی زمینی نسبت به شیوههای دیگر حملونقل بینالمللی (دریایی و هوایی) برشمرد، عبارتاند از:
- هزینه حملونقل زمینی نسبت به روش هوایی مقرون بهصرفهتر است.
- نسبت به حملونقل دریایی، زمان سفر با حملونقل زمینی کوتاهتر است.
- سرعت جابجایی مطمئن همراه با کاهش برخی تشریفات قانونی و گمرکی خاص مانند ترانزیت کالا (در حمل دریایی)
- دسترسی سریعتر و آسانتر به روند بارگیری، حمل، تخلیه و تحویل کالا از سوی صاحب کالا یا متصدی حمل
فیاتا FIATA یا فدراسیون بینالمللی اتحادیههای شرکتهای حملونقل بینالمللی فورواردر International Federation of Freight Forwarders Associations یک سازمان غیردولتی است که در ۳۱ می ۱۹۲۶ (۱۰ خرداد ۱۳۰۵) در شهر وین اتریش تأسیس شد. فیاتا بزرگترین سازمان غیردولتی (NGO) درزمینهٔ حملونقل است. فیاتا نماینده صنعتی قلمداد میشود که حدوداً از ۴۰۰۰۰ شرکت لجستیکی و بارفرابری (فورواردری) که بهعنوان معماران حملونقل میباشند و حدود هشت تا ده میلیون نفر در استخدام آنها در ۱۵۰ کشور مختلف میباشد ایجاد شده است.
حمله محمولههای جادهای بینالمللی به دو صورت کامیون فول (در اختیار قرا دادن تمامی حجم و تناژ قانونی قابلحمل یک تریلر) و یا حمل گروپاژی (در اختیار قرا دادن بخشی از حجم و تناژ قانونی قابلحمل یک تریلر به محموله) انجام میگیرد.
ترابری زمینی شامل موارد زیر است.
- حملونقل زمینی بهصورت داخلی و بینالمللی حملونقل تجهیزات بهصورت پروژهای
- حملونقل کالاهای خطرناک
- حملونقل کالاهای قابل فساد
- حملونقل کالاهای سنگین یا حجیم